Dr. Reint Jellema, kinderarts-neonatoloog in het MosaKids kinderziekenhuis van het Maastricht UMC+, ontving onlangs een subsidie van de Hersenstichting om preklinisch te onderzoeken of koeling kan worden gecombineerd met stamceltherapie. Samen met zijn team gaat hij onderzoeken wat de optimale timing is om hersenschade te voorkomen. Door de behandeling van hersenschade bij pasgeboren baby’s te verbeteren, hoopt hij deze kinderen een betere start te kunnen geven. Care4Neo is samen met CP Nederland betrokken als ouder- en patiëntenvereniging.

Zuurstoftekort rond de geboorte is een belangrijke oorzaak van hersenschade bij pasgeborenen. Vroegtijdige beperking van schade kan latere problemen helpen voor komen. Maar de huidige behandeling met koeling werkt niet goed genoeg, waardoor ongeveer de helft van de kinderen blijvende motorische problemen, epilepsie of cognitieve beperkingen ervaart. In eerdere preklinische studies toonden Jellema en zijn collega’s van het laboratorium Kindergeneeskunde van de Universiteit Maastricht aan dat stamceltherapie positieve effecten heeft op de hersenontwikkeling na zuurstof tekort rondom de geboorte. Nu gaat hij met zijn team in een schapenmodel onderzoeken of het beter is om de stamcellen gelijktijdig met koeling toe te dienen of er na.

Cellen in nood

Hersenschade door zuurstoftekort kan meestal niet volledig worden hersteld, maar behandeling kan erger voorkomen. Momenteel worden pasgeboren baby’s behandeld met lichaamskoeling: binnen zes uur na de geboorte krijgen ze drie dagen lang een koelpakje dat hun lichaamstemperatuur verlaagt naar 33,5 graden. “Die koeltherapie werkt op hersencellen in nood”, legt Jellema uit. “De stofwisseling van deze cellen is verstoord, waardoor er schadelijke stoffen vrijkomen in de hersenen. Koeltherapie vertraagt de stofwisseling en voorkomt ophoping van de schadelijke stoffen, waar door verdere hersenschade wordt voorkomen.” De cellen in nood zenden alarmsignalen uit waar het lichaam op reageert met een sterke ontstekingsreactie. Jellema: “Het lichaam probeert de schade te beperken, maar zorgt met een overdreven ontstekingsreactie onbedoeld voor extra schade. Uit eerder onderzoek weten we dat stamceltherapie de overdreven reactie van het lichaam remt, en zo de hersenen beschermt.” 

Teamwork

Het team van Jellema werkt nauw samen met onderzoekers in het UMC Utrecht. “Onderzoek van onze collega’s in Utrecht wijst erop dat de behandeling van baby’s met hersenschade met stamcellen via een neusspray veilig is. In een geplande vervolgstudie, waarvoor momenteel financiering wordt gezocht, zal worden onderzocht of baby’s die eerst koeltherapie en daarna stamceltherapie krijgen minder hersenschade hebben dan kinderen die alleen koeltherapie krijgen.”

Hoewel de behandlingen veilig na elkaar kunnen worden gegeven, is het effect van gelijktijdige toepassing nog onduidelijk. “Ons fundamenteel onderzoek in het Maastricht UMC+ toont aan dat vroegtijdige behandeling met stamcellen mogelijk nog effectiever is. Daarom gaan wij eerst in een schapenmodel onderzoeken of het behandeleffect versterkt kan worden als koeling en stamcellen tegelijkertijd worden gegeven voordat we deze strategie bij baby’s toepassen.”

“Ons onderzoek biedt inzicht in de werkingsmechanismen van de therapie en de combinatie van behandelingen, omdat we hersencellen kunnen onderzoeken en de veranderingen op celniveau kunnen bestuderen,” verduidelijkt Jellema. “Bovendien gaan we de effecten van de stamcellen in kaart brengen met geavanceerde MRI-technieken. Dat geeft richting aan vervolgonderzoek in de klinische praktijk. Tegelijkertijd geven de resultaten van het klinische onderzoek weer vervolgvragen voor fundamenteel onderzoek. Door die continue wisselwerking tussen klinisch en fundamenteel onderzoek en door het perspectief van ouders en patiënten te betrekken, kunnen we samen de behandeling voor pasgeboren baby’s met hersenschade sneller verbeteren.”

Dr. Reint Jellema ontving voor het Maastrichtse onderzoek een subsidie van de Hersenstichting in het programma ‘Op Weg naar Genezing’, het Maastricht UMC+ kende financiering toe vanuit het sectorplan ‘versnellen op gezondheid’ en het Center of Integrative Neuroscience een Matching Fund. Het onderzoeksteam bestaat verder uit dr. Tim Wolfs en dr. Daan Ophelders van het laboratorium Kindergeneeskunde in Maastricht, prof. dr. Jeroen Vermeulen en dr. Gerald Drenthen van het Maastricht UMC+, prof. dr. Manon Benders en dr. Cora Nijboer van het UMC Utrecht en patiëntenverenigingen Care4Neo en CP Nederland. Het onderzoek wordt ook gesteund door Kinderonderzoekfonds Limburg en Phelps Stichting voor spastici. Dit artikel verscheen eerder als persbericht via mumc.nl