Auteur: Angelique Haringsma van Het Kleine Heldenhuis

De mogelijke gevolgen van een gecompliceerde start

Een gecompliceerde start in het leven, zoals een premature geboorte of medische problemen bij moeder of kind, brengt medische gevolgen met zich mee en vaak stress en angst bij ouder(s). Het is daarom van belang om passende nazorg te bieden aan het gezin ná de bevalling, vooral ook op mentaal gebied.

In Nederland is de transitie- en nazorg voor gezinnen met een gecompliceerde bevalling niet overal duidelijk. Enerzijds wordt in de neonatologie polikliniek van een ziekenhuis voornamelijk naar medische aspecten van het kind gekeken en anderzijds bij het Centrum Jeugd en Gezin (CJG) naar de verdere ontwikkeling van het kind en de opvoeding.
Voor mentale problematiek bij ouder(s) en kind zijn er de algemene GGZ-instellingen, die vaak geen ervaring hebben met de situatie van een gecompliceerde start en de stress die daaruit voortkomt. Daarnaast komt dit vaak pas later in de tijd, terwijl een directe aanpak bij de start van de problemen veel effectiever is, zowel op mentaal welzijn als ook wat kosten betreft.

Oprichting Stichting Het Kleine Heldenhuis

Omdat de nazorg dusdanig is versplinterd en deze gezinnen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben op het juiste moment, is in Rotterdam de stichting Het Kleine Heldenhuis opgericht. Die biedt passende psychosociale behandeling in een huiselijke omgeving in een pand in de stad, weg van de ziekenhuisomgeving. Nazorg in een ziekenhuis kan namelijk het trauma en de stress bij de ouder(s) weer triggeren, terwijl Het Kleine Heldenhuis niet klinisch aandoet en hier geen negatieve ervaringen zijn opgedaan. Het Kleine Heldenhuis werkt samen met de ziekenhuizen in Rotterdam en regio en krijgt verwijzingen van gezinnen die in het ziekenhuis verbleven of een poli hebben bezocht.

Een multidisciplinair team van zorgprofessionals (o.a. kinderartsen, (ortho-)pedagogen, (kinder-)fysiotherapeut, (kinder-)diëtist, logopedist, gespecialiseerde gezinscoaches) verstrekt hier de transitie- en nazorg aan gezinnen met een gecompliceerde start, tot en met de pubertijd van het kind aan toe. Omdat nazorg voor het hele gezin door één instelling en onder één dak wordt verricht is er geen sprake van versplintering van de zorg. Dit zorgt voor goede onderlinge afstemming van de professionals en daardoor voor meer rust bij de gezinnen.

Problemen later in het leven

Naast stress en trauma bij ouders spelen er meer zaken mee bij een vroeggeboorte. In de reguliere zorg wordt tot en met het tweede levensjaar van het kind daadwerkelijk gecorrigeerd voor vroeggeboorte bij het CJG en medische instanties, maar dit betreft vooral groei en eerste ontwikkeling zoals motorische ontwikkeling. Ernstig prematuur geboren kinderen ondervinden later in het leven vaak cognitieve, psychosociale en emotionele problemen. Dit betekent dus dat sommige problematiek soms pas zichtbaar wordt op de basisschoolleeftijd. Daar blijkt dan bijvoorbeeld dat het kind met een ernstig premature start moeilijker mee kan komen, lees- en/of leerproblemen heeft en soms ook een gedragsprobleem, zoals woedeaanvallen of ADHD. Dus vanaf vier jaar kan school ook onderwerp van gesprek worden bij deze gezinnen, die vaak toch al een lastige situatie achter de rug hebben. Dit kan leiden tot, soms stressvol, overleg tussen ouder(s), schoolkracht en schoolarts over het kind en teleurstelling bij de ouders wat een direct effect heeft op de ouder-kind relatie. Ook hierop is de nazorg van gezinnen met een gecompliceerde start onvoldoende afgestemd in Nederland.

Andere informatieverwerking

De werkwijze van Het Kleine Heldenhuis beperkt zich niet alleen tot nazorg binnen het instituut, maar er vinden ook geregeld huisbezoeken en zelfs schoolbezoeken plaats om de situatie ter plekke beter te kunnen inschatten. Zo medieert Het Kleine Heldenhuis ook tussen school en gezin in het geval dat een kind moeite heeft op het gebied van leren of bij gedragsproblemen.

Veel kinderen met een moeilijke start blijken problemen te hebben op het gebied van automatiseren, wat een belangrijk onderdeel van het onderwijs betreft. Ook worden veel problemen op het gebied van generaliseren gezien. Deze kinderen hebben een andere informatieverwerking, waardoor zij meer gericht zijn op details. Dit maakt generaliseren lastig, waardoor bijvoorbeeld letterherkenning, getalherkenning etc. ernstig bemoeilijkt kan worden. Daarnaast zien we veel problemen in de prikkelverwerking. Deze kinderen zijn sneller overvraagd wat uiteindelijk tot ongewenst gedrag kan leiden, zowel externaliserend door middel van agressie of internaliserend door veel absentie.

Psycho-educatie op school

In dit soort gevallen kan de behandelaar van Het Kleine Heldenhuis contact opnemen met de leerkracht en met de schoolarts om de situatie van het kind toe te spitsen in de context van de start zoals een premature geboorte. Zo kan er psycho-educatie worden geboden aan school om de situatie van het kind uit te leggen en worden handvatten aangereikt hoe er het beste met de problematiek kan worden omgegaan.

Dit neemt voor een deel de stress of frustratie weg bij de ouder(s) die zich zodoende beter op de opvoeding thuis kunnen richten, maar geeft ook docenten de mogelijkheid om om te gaan met het gedrag doordat er een verklaring is. Er worden tools aangereikt wat er kan worden aangepast om het kind beter te kunnen begeleiden en ondersteunen. Vervolgens worden de kinderen gevolgd en kunnen kind, ouders en leerkrachten bij verandering in gedrag of noodzaak in ondersteuning voor advies op maat contact opnemen met de experts van Het Kleine Heldenhuis.

Nascholingen

Vanuit de opgedane expertise verzorgt Het Kleine Heldenhuis ook nascholingen gericht op mensen die werkzaam zijn in het onderwijs om de problematiek van een kind met een gecompliceerde start kenbaar te maken. De benadering op alle leeftijden is altijd multidisciplinair waarbij het hele gezin centraal staat.

Wil je meer kennis opdoen? Dan kun je bij Het Kleine Heldenhuis de HOME opleiding volgen.